Katsu Sando Nedir
TV8 ekranlarını kasıp kavuran pek ratingli yarışma programı MasterChef‘i izleyenlerin, yüzlerinde bön ifadelerle birbirlerine baktıkları anlar aklımızda hala taptaze. İnternet çöplüğünde “Danilo Şef‘in imza yemeği” şeklinde lanse edilen, birkaç gün boyunca hakkında çeşitli mecralarda yazılıp çizilen ve ardından ne hikmetse unutulan Katsu Sando isimli güzide sandvici anlatmak anlaşılan bendenize düştü.
Yarışmadan önce tanıdığım ve bildiğim, hatta bir süredir ciddi şekilde sevdiğim bu güzelliğin kökeni ve tarihçesine dair birkaç kelam etmekte yarar görüyorum. Ne de olsa aktüel bir mesele sayılır!
Hayatımıza bir süre önce giren lezzetli Katsu Sando‘nun yapılış şekli ve formunu incelediğimizde bariz bir şekilde sandviç olduğunu kavralayabiliyoruz. Aynı zamanda kökeninin Japonya olduğundan da eminiz. O zaman gönül rahatlığıyla kendilerine,
“Japon Sandvici”
diyerek işin içinden sıyrılabiliriz. Lakin milletimiz yemek seçerken havalı isimlere yönelmeye pek meraklı olduğu ve sandviç gibi nitelemeleri “basit” ve “ucuz” gibi algıladığı için içimiz pek de rahat değildir bu tanımlamayı yaparken. Havalı olmak adına sandviç kelimesini pek de fazla anmayıp “Japon mutfağından müthiş bir yemek” de diyebiliriz, ama sandviç meselesinin çok ciddi kültürel temelleri olan bir gastronomik başlık olduğunu da bildiğimizden buna içimiz el vermez.
Katsu Sando‘nun ne anlama geldiğini irdelediğimizde, Katsu kelimesinin aslında Katsuretsu sözcüğünün bir kısaltması olduğu sonucuna varabiliriz. Katsuretsu İngilizce’de Cutlet, dilimizde ise Pirzola şeklinde isimlendirilebilir. (Bir de Tonkatsu kelimesi var ki, domuz pirzolası anlamına geliyor, onu da kaydetmekte fayda var bir köşeye.)
Sando ise pek zeki olduğunu tahmin ettiğim siz değerli okurlarımın da çoktan fark ettiği gibi, sandviç kelimesine Japonların sevimli bir edayla selam çakmasından başka bir şey değildir. Bir çeşit pirzola sandviçi olarak da ele alabileceğimiz Katsu Sando, domuz ya da dana etiyle, tavukla, köfte, hatta balık ve karides ile de yapılmaktadır. Fakat tabii ki bu durum, bir sonraki başlığımızın konusu olacağı için bu noktada susmayı yeğlerim.
Kısa Tarihçe
Katsu Sando‘nun nasıl ortaya çıktığına dair envai çeşit dedikodu mevcuttur. Bendeniz Avrupa güçleri ile karşılaşıp onlardan etkilenen Japonların, kendi lezzetleri ile Avrupa sandviç kültürünü sentezlemeleri sonucunda bu yemeği icat ettiklerini anlatan versiyonu pek seviyorum. Yüzyılların pirinç geleneği üzerine kurulmuş Japon mutfağının, beyaz ekmek ile sandviç yapmasının batı etkisi neticesinde ortaya çıkması gayet rahat anlaşılabilecek bir mesele bana kalırsa.
16. yüzyılda Portekiz ile temas ederek başlayan ilişkiler (ki buğday unu ile bu dönem tanışıyorlar), Japonların birkaç yüzyıl tepkisel izolasyon ile kendilerini korumaya almalarından mütevellit sekteye uğramış da olsa, tüm hızıyla devam etmiştir. Özellikle 1866 senesinde, Meiji dönemine gelindiğinde, “batılılaşma” düşüncesi iyice hızlanınca, Japon mutfağı da bundan nasibini almıştır.
İmparator Meiji’nin restorasyon döneminde Yoshoku kavramının ortaya çıkması bu yüzden tesadüf sayılmamalıdır. “Batı etkisinde Japon mutfağı” olarak da isimlendirebileceğimiz Yoshoku, Katsu Sando’nun da dahil olduğu bir ekol olarak kabul edilmedir.
Batı etkisi, İkinci Dünya Savaşı sonrasında Japonya’nın batıya tamamen teslim olması zirve yapmıştır. Katsu Sando ise, batı etkisiyle ortaya çıkan bir Japon spesiyali olarak Japonya’dan çıkmış, tekrar batıya yönelmiş ve özellikle son dönemlerde Amerika’da ve İngiltere’de ciddi ilgi görmeye başlamıştır.
Katsu Sando Nasıl Yapılır?
Klasik yemek tarifi muhabbetine girerek sizleri bayıltmak yerine, bu lezzetin anatomisini kendimce detaylı olarak gözler önüne sermeyi tercih edeceğim değerli okurlar. Böyle bir yemeğe en yakışanı “tümevarım” yöntemini uygulamak sanırım. İşte karşınızda Katsu Sando‘nun bileşenleri:
1- Ekmek
Japon dostlarımızın Shokupan ismini verdiği muazzam ekmekler kullanıldığı zaman Katsu Sando bir başka lezzetli oluyor desek yeridir. İngilizce’de “Milk Bread” (süt ekmeği) diye geçen, pamuğun yanında sert kalacağı bu büyülü ekmek bizce işin püf noktalarından birisidir.
2- Et
Katsu Sando’nun en klasik ve orijinal versiyonu, domuz bonfile ile yapılan ve Japonya’da Tonkatsu Sando diye anılan sandviç. (Ton, Japonca’da domuz anlamına geliyor) Dana eti (wangyu), tavuk (tori), köfte (menchi), balık, hatta sebze ile yapılan çeşitlemeleri de mevcut. Batı dünyasında Chicken Katsu Sando diye anılan tavuklusu ve Menchi Katsu Sando diyebileceğimiz kıymalısı (köftelisi) de pek popüler olmuştur zamanla.
3- Panko
Kullandığımız ete çıtırlık vermek için kullanabileceğimiz Japon usülü ekmek kırıntılarına verilen isimdir. Geleneksel Katsu Sando yapımında bize göre büyük önem taşır.
4- Tonkatsu Sos
Sandvicimizin içine sürülen ve zurnanın zırt demesini sağlayan mükemmel sosa verilen isimdir. İçinde worcestershire sosu, soya sosu, ketçap, kahverengi toz şeker, zencefil, sarmısak gibi malzemeler bulunan (bazı tariflerde bal, oyster sosu, hardal vs. gibi farklı bileşenler de geçiyor) nefis bir karışımdır. Burada itirazlar olacaktır, bundan eminim, zira birden fazla sos tarifi mevcut, o yüzden herkes kendine en uygun olanını seçer diye düşünüyorum.
5- Lahana
Katsu Sando’nun bazen içinde, bazen de tabağın içinde yancısı olarak karşımıza çıkan, ince ince kesilmiş lahana dilimleridir. Kendileri derin kızartılmış etleri dengelemek için bire birdir.
Tabii bu bileşenleri verdikten sonra kabataslak bir yapılışını da anlatmakta fayda var:
Katsu Sando’nun içinde kullandığınız eti farklı şekillerde pişirebilirsiniz. Örneğin etinizi una, yumurtaya ve pankoya batırdıktan sonra doğrudan yağa atıp kızartabilirsiniz. Ya da bulama faslını geçtikten sonra fırına atarak daha sağlıklı pişirebilirsiniz. Veya sous-vide yönetimi ile pişirip sonrasında çok kısa bir paneleme ile servise hazır hale getirebilirsiniz. Bunlar size kalmış sevgili dostlar.
Ekmeği önlü arkalı hafifçe kızartıp içine nefis sosu sürdükten sonra etlerinizi yerleştirdiğinizde görev tamamlanmış, Katsu Sando hazırlanmış oluyor. Yanında patates kızartması ve lahanalı bir salata ile servis edebilirsiniz.
Katsu Sando Nerede Yenir
Yazımızın bu son kısmında amacımız, Japonya’nın hemen her yerinde afiyetle yenen ve batı dünyasının Londra, New York gibi gastronomik başkentlerinin hemen hepsinde ciddi şekilde tüketilen Katsu Sando‘nun ülkemizde nerede yenebileceğini kısaca siz dostlarımızla paylaşmak.
Bugün bu güzelliği usulüne uygun şekilde yemek için İstanbul’da pek az adres mevcut. Benim tercihim, bu adresler içinde Tazelist ismiyle karşıma çıkan, Katsu’yu gerçekten damak çatlatacak kadar lezzetli yapan işletme.
Tazelist daha çok paket servis yapan, bilinen (Getir-Yemeksepeti gibi) yemek portalları üzerinden ya da doğrudan onları arayarak sipariş verebileceğiniz güzide bir kuruluş. Yerleri Ataşehir’de. (Anladığım kadarıyla pek yakında Katsu Sando pişirip servis edecekleri ayrı bir dükkan için Bağdat Caddesi tarafında da yer bakıyorlar.)
Teknikleri, önce eti uzun bir süre sous vide tekniği ile pişirmek, böylelikle tüm suyu ve lezzetini içine hapsetmek, ardından kısa bir süre paneleyip nefis beyaz ekmeğin içinde sosuyla servis etmek.
Burada yediğim Katsu Sando’yu şiddetle tavsiye ediyor, sizlere biraz olsun anlatmaya çalıştığım bu Japon Sandvicini mutlaka denememizi öneriyorum. Damaklarımız farklı dünyaların farklı lezzetlerine Tazelist gibi firmalar sayesinde nihayet alışmaya başladı. Kendilerine teşekkürü borç biliyorum.
TAZELİST
Atatürk Mahallesi Sülün Caddesi 21/A Ataşehir İstanbul
Telefon : +90 542 616 05 87
Mail : info@tazelist.com